RIOT'A SOR

LoL ya da Riot hakkındaki sorunu sor, biz de yanıtlamaya çalışalım. İki haftada bir perşembe gece saatlerinde yeni cevaplar yükleniyor.

Ne öğrenmek istiyorsun?

Ters giden bir şeyler oldu. Tekrar sormayı dene.

Soru gönderdiğin için teşekkür ederiz!

SONRAKİ MAKALE

Yeni şampiyonlara isim bulmak

Komik geçici isimler, kazara edilen küfürler ve kullanılmayan adlar.

Yazan bananaband1t

Kled, Xayah, Illaoi, Kayn. Tüm LoL oyuncuları bu kelimeleri duymuş, okumuş, hatta bazen haykırmıştır. Peki nereden çıktı bunlar?

Şampiyonlara isim koymak, öncelikli olarak Hikâye Ekibi yazarlarının görevi. Bu süreç şampiyon geliştirmesinin ilk gününden başlıyor. Bol bol araştırma yapmak, isimler üzerinde tartışmak ve hem yazarların kendilerinden hem Şampiyon Ekibi’nden hem de yerelleştirmeden bir sürü ret yemek gerekiyor. Ama işin sonunda, elimizde mutlaka bir tane isim kalmış oluyor.

Hikâye Taslakları ve Berbat Geçici İsimler

Şampiyonun görselleri, konusu ve kişiliğiyle ilgili genel bir yön belirlendiğinde, isim bulma süreci de başlıyor. Hikâye Ekibi yazarlarından Michael “CoolRadius” McCarthy “İsim bulmayı ya sürekli erteleriz ya da sürekli aklımızdadır,” diyor. İsim bulma işi bazen geçici olarak bir kenara bırakılıyor. Ama böyle bir durumda bile, hikâye taslakları üzerinde çalışma zamanı geldiğinde şampiyona isim bulmak kaçınılmaz hale geliyor. Öykü taslakları, konsept çizimlerinin hikâyelerdeki karşılığı. Yeni şampiyonun kişiliğini keşfedip tanımlamak için hakkında kısa hikâyeler yazılıyor.

Odin “WAAAARGHbobo” Shafer, “Nasıl durduğunu denemek için taslaklarda bazı isimler kullanırız,” diyor. “Kulağa güzel mi geliyor yoksa bir garip mi?”

Bu taslakları ekibin geri kalanıyla paylaşmanın da zor yönleri var elbet. Adı olmayan bir şampiyondan nasıl bahsedilebilir ki? Yazarlar genellikle şampiyonlara geçici isimler koymaktan kaçınmaya çalışıyor. Çünkü bu isimler zaman zaman kalıcı hale geliyor. Ariel “Thermal Kitten” Lawrence “Geçici isimler bir bakmışsınız şampiyonu ele geçirmiş,” diyor. “Herkes isme o kadar alışıyor ki ondan vazgeçmek imkânsız oluyor.”

Kindred, geçiciyken kalıcı olan isimlere bir örnek. Ama onda karar kılınmadan önce bile bir sürü seçenek gözden geçirildi. Ekip, karanlık peri masallarını çağrıştırdığı (şampiyonun amaçlarından biri) ve İngilizce "kin" (akraba, soydaş) ile "dread" (dehşet) kelimelerinin birleşimi gibi okunduğu için karaktere en iyi uyan ismin "Kindred" olduğuna karar verdi.

Yazarların şampiyonlara çok erken isim koymamak için kullandığı bazı yöntemler şöyle:

  • Kimsenin telaffuz edemediği bir geçici isim koymak: WAAAARGHbobo hikâye taslaklarında, ekipteki kimse telaffuz edemediği için genellikle Aztek isimleri kullanıyor. “Xllih gibi şeyler seçerim, insanlar yanıma gelip ‘Bu nasıl söyleniyor’ falan diye sorarsa amacıma ulaşmışımdır.”
  • Gerçekten berbat bir geçici isim koymak: Matthew “FauxSchizzle” Dunn, “Kimsenin seçmek istemeyeceği kadar saçma geçici isimler bulmaya çalışıyorum,” diyor. “Herkes ‘Off abi bu ne biçim isim, hemen yenisini bulalım’ diyorsa başarılı olmuşumdur.” Örneğin Aurelion Sol’ün geçici ismi “Göklerin Sucuğu”ymuş.
  • Oynanış tasarımı için kullanılan ismi kullanmak: Bu yöntem kullanışlı ama genellikle adın kalıcı hale gelmesiyle sonuçlanıyor. Thermal Kitten “Bu isim de karakterin kişiliğini epeyce etkiliyor ve sık sık unvanına dönüşüyor,” diyor. “Örneğin Taliyah’ya çok uzun süre ‘Taşların Dokuyucusu’ dedim, şimdi unvanı o.”

Dünya Ortamı Amaçları

Yazarlar isim düşünmeye başlamadan önce hep beraber hedef belirlerler. Çoğu isim için geçerli olan bazı genel kurallar vardır. Mesela isimleri söylemek epey kolay olmalıdır (Illaoi istisnaydı). Bu genel kuralların yanında, şampiyona özel üç ila beş hedef daha olur. Bunlar önem derecelerine göre sıralanır.

Örneğin Camille’e isim ararken hedeflenenler şunlardı:

  • Aristokratlık ve ayrıksılık yansıtmalıydı
  • Görgülü bir Piltover hanımını çağrıştırmalıydı
  • Kulağa cazip gelmeliydi ama “güzel” gelmemeliydi
  • Kadınsı olmalıydı
  • Uzunsa kısaltılarak takma isme dönüştürülebilmeliydi

Böyle hedefler yazarların ve Şampiyon Ekibi’nin geri kalanının, düşünülen isimlerin iyi olup olmadığına karar vermesini kolaylaştırıyor. “Bazen isimleri ekiple paylaştığımızda, herkes çok beğeniyor ama bir kişi isme büyük bir şiddetle karşı çıkıyor. ‘Kardeşimin çok leş bir eski sevgilisi vardı, adı Xeraaggherimer’di, bu ismi kesinlikle kullandırtmam!’ gibi durumlar yaşanabiliyor,” diyor CoolRadius. “Bu yüzden üstünde önceden anlaşılan hedefler koymak çok mantıklı. İsmin şampiyona uygun olup olmadığını daha iyi ölçebileceğimiz bir yöntemimiz oluyor.”

Tüm şampiyon isimleri için geçerli olan bazı ölçütler de var. Mesela:

  • İsmin en kısa hali ne? Bu hali de hedeflerimize uyuyor mu?
  • Yerelleştirme yaptığımız dillerin çoğunda kolay telaffuz ediliyor mu? Bunu sınarken genellikle sunucuların ismi bağıra bağıra söylediğini hayal ederiz.
  • Yazıldığı gibi mi okunuyor? Okunmuyorsa, herkesi sürekli uyarmak gerekebiliyor (VEYgar/VEIgar, CassIOpeia/CassiopEIA). Ama bunun bir çözümünü bulduk sayılır: Yeni şampiyonların neredeyse hepsi oyun içinde isimlerini söylüyorlar. Mesela “Benim adım Illaoi, ruhları sınamaya geldim,” veya “Selam, ben Zoe!” gibi.
  • Kelime ilginç mi, söylemek keyifli mi?
  • İsmi benzer şekilde okunan başka şampiyonlar var mı? Her şampiyonun kendine özgü olabilmesi için bundan genellikle kaçınıyoruz. Ayrıca kafa karıştırıcı.

İsim Arayışı

Hedefler belirlendikten sonra, yazarlar potansiyel isimlerin listesini çıkarır. Listeye giren isim sayısı şampiyona ve yazarların kim olduğuna bağlıdır ama genellikle 100-200 civarındadır. Bazen ilk listede 500’den fazla isim olabilir ama bunlara isimlerin alternatif yazılışları da dahildir.

Bebek ismi kitapları ve siteleri genelde iyi bir başlangıçtır ama listeye giren isimler genellikle doğrudan bu kaynaklardan seçilmez. WAAAARGHbobo, “İsim bulurken bir amacımız da farklı ve LoL evrenine özgü olmasıdır,” diyor. “Mesela ‘Becky’ gibi isimler pek tercih edilmez.” (Evet Caitlyn diye bir şampiyon var ama… eskiden Riot ve LoL şimdikinden oldukça farklıydı.)

“Illaoi” başta isim veri tabanlarından araştırılan ama olası isimlerinin hiçbiri doğrudan bu kaynaklardan seçilmemiş şampiyonlara güzel bir örnek. Illaoi’ye isim ararken hedeflerimizden biri egzotik olmasıydı.

Normalde bu niyetle çalışmayız ama Illaoi Runeterra’nın ücra bir köşesindeki bir adada yaşıyor. Onun karakteri için mantıklı olacağını düşündük.

WAAAARGHbobo; antik Polinezya, Avustralya ve Yunan dilleriyle Hawaiice ve Latincedeki insan ismi türetme kurallarını inceledi. Süreci “Dillerin ortak noktalarını araştırdım. Sık kullandıkları harflere, hiç kullanmadıkları harflere dikkat ettim,” diye anlatıyor. Örneğin tüm bu dillerde çift L kullanımı yaygındı, V harfi ise yok gibiydi (ama yokluğu başka yöntemlerle telafi edilebiliyordu). “Oradan sonrası, bu uzun kurallar listesine uyan bir sürü isim oluşturmaya bakıyordu.” Oluşturulan diğer isimlere örnek olarak Illuora, Illuka, Ioelu, Yaotl ve Yutu’yu verebiliriz.

Bazen şampiyona isim bulmak, araştırma yapmakla başlar. FauxSchizzle, “Şampiyonun dünyasını daha iyi anlamama ve onunla duygusal bağ kurmama yardım edecek kitaplar okumaya çalışırım,” diyor. “Ornn için volkanlar ve İskandinav mitolojisi hakkında bol bol kitap okudum.” Araştırmada isimlerin kökenleri de aranabilir. “Bir ismi beğendiysem ama hangi yazılışını kullanacağımdan emin olamadıysam, ismin Latince ya da Arapça kökenini araştırıp nasıl uyarlayabileceğimi görmeye çalışırım,” diyor Thermal Kitten. “Dev gibi bir liste yaparım, sonra oradaki isimleri elerim.”

Şampiyon ismi ararken kullanılan bir başka yöntem de ilgili oldukları bölgenin isim türetme kurallarına uymak. WAAAARGHbobo “Diller esnek olduğu için, bölgelerin de isim türetme kuralları (eğer yazıldıysa) kasten pek kesin yazılmamıştır,” diyor. Genel kural, Targon isimlerinin hem hece yapısı hem de anlam olarak Helenistik (antik Yunan ve Roma) çağrışımlı olması. Hiçlik isimleri ise modern Shurimacadan ayrı bir dil olan antik Shurimacadan geliyor ve genellikle kesme işaretiyle ayrılmış iki bölümden oluşuyor. Yordle isimlerinde genellikle harf tekrarı ve şirin bir tını var. Çoğu çok basit, Heimerdinger hariç tabii!

İsim ararken kullanılan başlangıç noktalarından biri de tüm LoL şampiyonlarının isimlerinin alfabetik sıralamasına bakıp, listede hangi harfin “eksik” ya da az olduğunu tespit etmek. Bu şekilde hem az kullanılmış bir harfle başlayan hem de şampiyona uygun bir isim türetebiliyoruz. “Bu tür kısıtlamalar, son karar o yönde olmasa bile yaratıcılığınızı kamçılayabilir,” diyor CoolRadius.

Bazen seçilen isim eksik harflerden biriyle başlamaz. Bunun nedeni kısmen harflerin kendilerine özgü birer ağırlığı olması. Örneğin:

  • I ile başlayan pek isim olmamasının bir sebebi var. Kulağa egzotik gelen bir harf. Söyleyince akla ‘yordle’ gelmiyor.” -CoolRadius
  • K saldırgan, kulağa ‘vuran’ bir harf. Kayn’in adını da bu sebeple seçtik. Adı K sesi ile başlayan bolca şampiyonumuz olmasının sebebi de bu olabilir.” –CoolRadius
  • R, Rakan gibi birine son derece uygun bir ses bence. Kendine güvenen, tatlı dilli, ‘artiz’ bir tip. Son üçe kalan isimlerinin üçü de R ile başlıyordu. Neden öyle düşündük bilmiyorum ama diğer isimler kulağımıza o kadar ‘artiz’ gelmedi.” –WAAAARGHbobo

Ayrıca kaçınmaya çalıştığımız harfler de var:

  • Q çok sorunlu. Asya’da ve Avrupa’da birbirinden çok farklı şekillerde telaffuz ediliyor.” –WAAAARGHbobo
  • R ve L de sıkıntılı olabiliyor çünkü bazı bölgeler telaffuz etmekte zorlanıyor. Bir adı telaffuz etmeyi zorlaştırdığının ve oyuncuların yüzde kaçının zorlanacağının farkında olmak çok önemli.” –WAAAARGHbobo

Peki Sonra?

Yazarlar listeyi eleyip 25-100 isim arasına indiriyorlar. Hâlâ çok sayıda isim varsa, kişisel “top 10″larını da ayrıca işaretliyorlar. Sonra görüş ve düşünce almak için isimleri Şampiyon Ekibi’nin geri kalanına gönderiyorlar… ve genellikle bol bol görüş ve düşünce oluyor! FauxSchizzle “Herkesin isimler hakkında kendine göre bir görüşü var. Bu yüzden ekip hedeflerine erkenden ulaşmak çok önemli,” diyor.

Şampiyon Ekibi üyeleri hangi isimleri beğenip beğenmediklerini paylaşıyor. Bazen finale kalan isimlerin hangisi olacağına doğrudan listeye bakarak karar verebiliyorlar. Bazen de veremiyorlar. “Bir sürü araştırma yapıp güzel olacağını düşündüğünüz isimler buluyorsunuz ama kimi zaman hiçbiri içinize sinmiyor,” diyor FauxSchizzle. Böyle durumlarda yazarlar genellikle en çok beğenilen isimlere bakıp ortak noktalarını bulmaya çalışıyorlar. Sonra bu doğrultuda yeni bir isim listesi hazırlıyorlar.

10 civarı ismin üstünde anlaşmaya varılabildiyse, sıra isimleri yerelleştirmeye göndermeye geliyor. Diğer bölgelerde çalışan Riotçular isimlere bakıp bunların kendi dillerinde ayıp (ya da tuhaf) bir anlamı olup olmadığını bildiriyorlar. Her isme ya evet ya belki ya da KESİNLİKLE OLMAZ deniyor.

Bu tablo, her bölgenin yerelleştirme sorumlularının isimleri nasıl onayladığını ve onaylamadıklarında nasıl göründüğünü örnekliyor.

“Evet” oyu verilen isimlerde bir sıkıntı yok, kullanılabilirler. “Belki” oyu verilen isimler de ayıp sayılmaz ama bir tuhaflar. Örneğin Camille’in okunuşu bazı dillerde “deve” (“camel”) kelimesine benziyordu. Rakan’ın alternatif isimlerinden biri ise “hamster şişesi” anlamına geliyordu. Thermal Kitten “İşte böyle durumlarda ‘Bu ayıp sayılır mı? Kaç oyuncu ayıp bulur? Ad şampiyona, “belki” oyu almasına neden olan endişeleri ikinci plana atacak kadar yakışıyor mu?’ diye oturup düşünmeniz gerekiyor,” diyor.

“Kesinlikle olmaz” oyu verilenler ise başka dillerde küfür, ayrımcı söz ve benzer hakaret anlamına gelenler. “Bazen çok beğendiğiniz bir isim buluyorsunuz, sonra bir bakıyorsunuz bir dilde erkek anatomisinin önemli bir parçası anlamına geliyor,” diyor FauxSchizzle.

Bu örneği kafadan atmadık.

Xayah’nın adı aslında “Xaya” diye yazılıyordu. İsim normal yerelleştirme sürecinden başarıyla geçti. Fakat ekip sonradan “Xaya”nın Azericede testis anlamına gelen bir tıp terimi olduğunu öğrendi. “Google’da görsel araması yaptık ve tıbbi çizimler falan bulduk, o derece,” diyor FauxSchizzle ve ekliyor, “Kendi kendime ‘Yok, böyle olmayacak,’ dedim.” Sonra Xaya, Xayah yapıldı ve her şey yoluna girdi.

Şimdilerde, en beğenilen isimlerle birkaç Google araması yapmak standart bir işlem haline geldi.

Son Karar

Yerelleştirme bazen seçenekleri 2-3 taneye kadar eleyebiliyor. Zaten bu aşamada çok az sayıda isim adayı kalmış oluyor. Sıra son kararı vermeye geldiğinde, en iyisi elbette ekipteki herkesin hangi adın en uygunu olduğu konusunda anlaşması. Her zaman böyle olmuyor tabii. “Kesin isme karar verilirken oynanış tasarımcısından, hikâye yazarından ve konsept çizerinden oluşan DNA grubunun görüşlerine ağırlık veriliyor,” diyor WAAAARGHbobo. “Ama isim seçeneklerini 10’a düşürebildiysek benim için hangisi seçilirse seçilsin fark etmiyor.”

Ekibin geri kalanını bir ismi desteklemeye ikna etmek genellikle pek zor olmuyor. FauxSchizzle “Kimsenin fikir birliğine varamadığı durumlar nadiren yaşanıyor. Ama öyle durumlarda da genellikle bize dönüp ‘Yazar olarak sana güveniyoruz. Sen ne diyorsun?’ diye soruyorlar,” diyor. “Böyle düşünmeleri çok hoş tabii ama insan ‘Eee süpermiş eee şey… şu mu olsa?’ deyip kaçmak istiyor.”


Seçilmeyen bazı isimleri, seçilmeme nedenlerini ve isim aranırken ilk belirlenmiş olan hedefleri aşağıda bulabilirsiniz. Daha da ayrıntıya girmek isteyenler buradan WAAAARGHbobo’nun Jhin isim arayışı dosyasının eksiksiz, düzenlenmemiş halini ya da buradan FauxSchizzle’ın Ornn isim arayışı dosyasının eksiksiz, düzenlenmemiş halini indirebilirler.

Camille

Hedefler

Aristokratlık ve ayrıksılık yansıtmalı; görgülü bir Piltover hanımını çağrıştırmalı; kulağa cazip gelmeli ama “güzel” gelmemeli; kadınsı olmalı; uzunsa kısaltılarak takma isme dönüştürülebilmeli.

  • Ariadne – “Ari” olarak kısaltılınca Ahri’ye fazla benziyor
  • Evangeline veya Emmaline – Evelynn’e fazla benziyor
  • Beatrice ya da Beatrix – Swain’in kuzgununun adı

Taliyah

Hedefler

Kadınsı olmalı; göçebe bir ailenin çok sevdikleri kızlarına koyabilecekleri bir isim olmalı; göçebe, kabile halinde yaşayan ya da çölde yaşayan bir kültürü çağrıştırmalı; doğal olarak kısa olmalı (2 hece gibi) ama bir takma isim içeriyorsa daha uzunu da olur.

  • Miah – Mia diye okunuyor ve İngilizce konuşan oyuncular “Miah is MIA” (“Miah kayıp”) dediklerinde garip duracak
  • Tahra – Brezilya Portekizcesinde “fetiş” kelimesinin okunuşu gibi
  • Taalea – Yazılışı Taliyah yapıldı çünkü Taalea Rusya’da bir su markası

Xayah

Hedefler

Zarif, egzotik ama sade olmalı; özgün ama Ionia tınılı olmalı; bir “ikilinin” adı olduğu için beraber söylenirken kulağa hoş gelmeli (Xayah ve Rakan)

  • Olalla – Okunuşu Fransızcadaki “Oh là là!” ünlemine benziyor ve bu ünlem çeşitli Avrupa dillerinde şakayla karışık olarak hayret ya da hayal kırıklığı belirtmek için kullanılıyor
  • Zaia – Bazı bölgelerdeki okunuşu Zyra’ya çok benziyor
  • Elascu – Son hecesi Brezilya Portekizcesinde “popo” anlamına geliyor

Kayn

Hedefler

Güçlü olmalı; gizemli başlangıçları çağrıştırmalı; ses ve görünüm olarak Zed/Shen ile örtüşmeli (hepsi Ionia kökenli); kısa ve etkileyici olmalı; sert sesler içeren bir ila üç heceden oluşmalı; kolayca kısaltılabilmeli

  • Kwo – Çekçede tavuk sesi, Taycada argo bir hakaret, Brezilya Portekizcesinde küfür
  • Ukura – Okunuşu Brezilya Portekizcesinde “popo” kelimesine benziyor
  • Mofa – Okunuşu İngilizcede bir küfrün kısaltması olan “mofo”ya benziyor, alay konusu olabilir

Rhaast

Hedefler

Tehditkâr olmalı; neredeyse hırıltı gibi olmalı, x’ler ve y’lerle “kötü adam” hissi vermeli; alışılmadık bir görünümü ve tınısı olmalı, Aatrox’la aynı türe mensup olduğu belli olmalı

  • Xamyul – Söylemek çok zor
  • Xamhule – Fransızcada bazı kaba sözcükleri çağrıştırıyor
  • Drayx – Okunuşu, Darius’un Çince okunuşuna fazla yakın

Ornn

Hedefler

Freljord öncesi dönemlerden kalma, unutulmuş bir ilahın adı olduğu belli olmalı; sert ve erkeksi olmalı; tercihen tek hece olmalı; Freljord öncesinden kalma olduğu için çok “Nordik” olmasına gerek yok (biraz olabilir ama çok değil) yani daha egzotik isimler kullanılabilir

  • Pana Pumm – Çoğu bölgede kulağa sert ve erkeksi gelmiyor; Pum Brezilya Portekizcesinde “yellenmek” demek
  • Hrumm – Lehçede domuz sesi, Rusçada motorun çalışmaya başlama sesi, Yunanca ve Fransızcada boğaz temizleme sesi, ayrıca söylemek zor
  • Hukk – Korecede şaşırma efekti (“Ha?” gibi)

Kled

Hedefler

Noxus ismi olduğu belli olmalı ama bir yordle için inandırıcı da olmalı; karikatürize bir şekilde “sert” olmalı; kaba saba, kısa ve kolay söylenen bir isim olmalı; biraz köylü ya da ork ismine benzemeli; LoL’e özgü olmalı

  • Kaag – Taycada çöp/çaylak demek, Brezilya Portekizcesinde “dışkılamak” kelimesine benziyor
  • Gorn – Rusçada “boynuz” ya da “fırın” sözcüklerine benziyor (zaten pek beğenilmedi de)
  • Deke – Pek çok bölgede okunuşu argo “penis” kelimesine benziyor

Skaarl

Hedefler

Noxus isimlerine benzemeli ve Kled’in ismiyle aynı hedeflere uymalı; sert görünmeli ama Kled’inkinden biraz daha komik ve sevimli bir tınısı olmalı; ismi Kled’in vermiş olması ihtimali yüksek, bu yüzden kısa olmalı ve kolay söylenmeli; bu bağlamda telif hakkı alınabilmeli; biraz “köylü işi” olmalı.

  • Deek – Deke ile aynı sorun
  • Jaga – Malaycada “ilgilenmek” veya “korumak” anlamına geliyor
  • Glorft – Bazı bölgelerin telaffuz etmesi çok zor, ayrıca kulağa biraz iğrenç geliyor (kusma efekti gibi)

Zoe

Hedefler

Söylemesi kolay olmalı; eğlenceli olmalı; küçük kız adı olmalı; Targon adı olmalı (yani Arap etkileri taşıyan Roma isimleri/Bizans isimleri)

  • Niko – Çoğu bölgede erkek ismi
  • Sofi – Bahasa dilinde inek demek, Tayland’da bir hijyenik ped markası
  • Safi – Türkçe “saf” kelimesine fazla yakın, karakter saf olmadığı için uymaz
SONRAKİ MAKALE

Tunç İlahlar: Bir anıt yapmak